Jak narodziło się spawalnictwo?
Spawalnictwo to dzisiaj całkowicie naturalna i bardzo dobrze znana praca. Dzięki powstaniu różnych zaawansowanych technik łączenia ze sobą materiałów, technologia i ogólnie pojęte budownictwo odnotowało gigantyczny wręcz rozwój tej dziedziny. Między innymi dzięki procesowi spawania nasz świat wygląda dzisiaj w taki sposób.
Jednak jak powstało spawalnictwo i gdzie szukać jego genezy?
Jak to rzemiosło zmieniało się przez lata, jak ewoluowało i jakich odkryć w tym temacie dokonano na przestrzeni dekad? Otóż proces łączenia metali w całość to temat poruszany i rozważany już w czasach prehistorii. Tuż po wynalezieniu ognia przez ludzi podejmowano pierwsze próby łączenia materiałów po wcześniejszym ich podgrzaniu. Robiono to, by sprowadzić je do stanu plastyczności, co ułatwiłoby połączenie poszczególnych części i ich skucie. W momencie powstania stali, stała się ona najpowszechniejszym materiałem używanym w produkcji różnych narzędzi czy nawet broni. Potrzebne zatem było umiejętne łączenie części w całość. Tak powstało spawanie ogniskowe. Czasy średniowiecza natomiast to początki lutowania metali, które znacznie rozwinęło produkcję wszelkiego rodzaju biżuterii.
Fala nowych odkryć
W XIX wieku wynaleziono dwa rodzaje spawania:
- elektryczne,
- gazowe.
W 1862 Fryderyk Wöhler wynalazł karbid, co przyczyniło się do rozwoju spawania gazowego. W 1882 inżynier Stanisław Olszewski wraz z Mikołajem Bernadosem stworzyli metodę spawania elektrycznego. Wykorzystali oni łuk elektryczny, który jarzył się pomiędzy elektrodą węglową a metalem w celu stopienia materiału. Metalowy pręt służył im do wypełnienia rowka między łączonymi brzegami materiałów. Tą metodę udoskonalono stosując elektrodę topliwą metalową w miejsce elektrody węglowej.
W 1894 Henryk Maisson stworzył technikę uzyskiwania karbidu. Trzy lata później odkryto sposób na przechowywanie acetylenu w warunkach dużego ciśnienia. 1901 rok był czasem wynalezienia przez Charlesa Picarda acetylenowo – tlenowego palnika, który wykorzystywano do spawania.
XIX–wieczny rozwój spawalnictwa przyniósł dużo nowych metod do wykonywania tej profesji. Wtedy też swój początek miało spawanie termiczne, którego podstawą była reakcja chemiczna tlenków żelaza oraz aluminium.
Początek wieku XX to dynamiczny rozwój spalania acetylenowego, które na potęgę było stosowane do wielu różnych metali. Wykorzystali oni łuk elektryczny, który jarzył się pomiędzy elektrodą węglową a metalem w celu stopienia materiału. Tę metodę udoskonalono stosując elektrodę topliwą metalową w miejsce elektrody węglowej. W 1908 roku jeden ze szwedzkich uczonych wynalazł elektrody metalowe pokrywane topnikiem. W 1924 roku zaś w Stanach Zjednoczonych powstało spawanie atomowe, a pięć lat później w życie weszła metoda spawania łukiem krytym. Lata trzydzieste ubiegłego wieku były czasem wynalezienia elektrody wolframowej, którą wykorzystywano do spawania w osłonie różnych gazów szlachetnych. W tym czasie narzędzia do spawania były coraz lepsze i precyzyjniejsze, co dawało nowe możliwości oraz pozwalało na tworzenie bardziej złożonych metod.
Rozwój spawalnictwa a Polska
W tych czasach w Polsce dopiero po I wojnie światowej zaczęto stosować spawanie łukowe, które przydawało się zazwyczaj przy wznoszeniu budynków czy budowie wagonów. W roku 1922 utworzono polskie Stowarzyszenie Spawalnictwa i Cięcia Metali, a w jego obrębie powstała Sekcja Spawalnicza. Pierwszy zjazd spawaczy odbył się w roku 1939 w Warszawie, gdzie powołano do życia Instytut Spawalnictwa. Jednak ze względu na wybuch II wojny światowej przesunięto czas utworzenia tej instytucji i ostatecznie utworzono ją w 1945 roku w Gliwicach. Instytut ten działa cały czas do dzisiaj. Rzemiosło spawania od 1951 roku było wykładane na politechnikach oraz w specjalistycznych szkołach poświęconych właśnie temu zajęciu. Ponadto rozpoczęto produkcję specjalnych podręczników, powstało czasopismo dla miłośników spawalnictwa, a nawet stworzono Komisję Spawalniczą Polskiego Komitetu Normalizacyjnego.
Za sprawą tych wszystkich przedsięwzięć spawalnictwo odnotowało ogromny rozwój w naszym kraju. W tym czasie powstawało wiele stalowych konstrukcji, mostów, statków czy kotłów. To z kolei skutkowało szybszą budową transformatorów, automatów czy półautomatów do wykonywania spawania. Wartym odnotowania faktem jest to, że pierwszy most spawany na świecie powstał w Polsce w latach trzydziestych. Za jego zaprojektowanie odpowiada Stefan Bryła – profesor Politechniki Warszawskiej. Konstrukcja powstała w roku 1929. Rok później w Polsce powstała pierwsza europejska spawana konstrukcja budynku. Budowle takie jak Most Poniatowskiego czy most kolejowy pod Cytadelą w Warszawie, statki, wagony czy różnego typu konstrukcje to twory powstałe po zakończeniu II wojny światowej. Polskie szkoły dla spawaczy były zdolne wykształcić pracowników naprawdę wysokiej klasy. W dzisiejszych czasach nie da się wyobrazić sobie rozwoju techniki bez zdolności spawania. Dziedzina ta jest obecna niemal we wszystkich gałęziach gospodarki.
Najnowsze technologie
W dzisiejszych czasach spawalnictwo to bardzo mocno rozwinięta branża. Na rynek wkroczyło dużo innowacyjnego sprzętu, a rola człowieka w całym procesie została mocno zredukowana. Dzięki temu mocno zmniejszono ryzyko wypadku poprzez pracę w trudnych warunkach. Ponadto bardzo mocno wzrosła wydajność produkcji, która pozwala na znacznie sprawniejsze tworzenie rozmaitej technologii w dużych ilościach. Wytwory zaawansowanego spawalnictwa to produkty wytrzymałe, funkcjonalne i świetnie wykonane. Z pewnością w przyszłości będzie tylko lepiej, jeśli chodzi o zautomatyzowanie stanowisk spawalniczych oraz o dokładność, szybkość i wydajność całego procesu. Być może człowiek będzie odgrywał jedynie rolę nadzorowania maszyn, które automatycznie będą wykonywać swoją zaawansowaną pracę.
