Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa i odpowiedniej higieny pracy dla swoich pracowników. Z tego powodu powinien on zagwarantować przeszkolenie swoich pracowników w zakresie BHP. Każdy, kto zetknął się z tym tematem, słyszał na pewno o szkoleniach wstępnych i okresowych z BHP. Zdarza się jednak, że nawet sami pracodawcy nie wiedzą, na czym polega różnica między jednymi, a drugimi. Pracodawcy powinni wiedzieć, kiedy trzeba je wykonać i czy w danym przypadku są one obowiązkowe. Bezpieczeństwo i higiena pracy to ważny obszar dla każdej firmy, dlatego warto zapoznać się ze szczegółami dotyczącymi szkoleń z tej dziedziny, w tym również z kwestiami prawnymi.

Ogólnie o szkoleniu wstępnym

Zacznijmy od wstępnego szkolenia BHP, którego wykonanie jest konieczne do pracy na danym stanowisku. W przypadku, gdy osoba podejmowała już pracę w tym samym charakterze u tego samego pracodawcy, nie musi odbywać ponownego szkolenia (np. przedłużenie umowy zawartej na okres próbny). Szkolenie wstępne jest podzielone na dwie części – ogólną i stanowiskową. Jeśli chodzi o pierwszą z tych części, dzięki niej przyszły pracownik zapoznaje się z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy. Wtedy też uczy się zasad udzielania pierwszej pomocy w razie, gdyby doszło do wypadku, a także poznaje regulacje dotyczące organizacji pracy w firmie. Ogólną część szkolenia wstępnego przeprowadza osoba uprawniona do tego celu – może to być sam pracodawca albo też oddelegowana przez niego osoba zajmująca się BHP. Szkolenie stanowiskowe jest ściśle związane z pracą na danym stanowisku. Pracownik poznaje, jakie jest ryzyko podjęcia pracy i jest świadom czynników wiążących się z tym środowiskiem. Za tę część jest odpowiedzialny kierownik lub pracodawca. Gdy szkolenie się zakończy, musi zostać udokumentowane kartą szkolenia wstępnego. Warto wiedzieć, że oprócz wspomnianego powyżej wyjątku (kolejna umowa u tego samego pracodawcy), nie istnieje możliwość zwolnienia zarówno jednej, jak i drugiej strony z obowiązków w zakresie szkolenia BHP wstępnego.

Szkolenie okresowe – informacje

Drugi typ kursu z BHP, czyli szkolenie okresowe, służy przypomnieniu i uzupełnieniu wiedzy pracownika w tym zakresie. Jest ono potrzebne ze względu na zmieniające się przepisy, aczkolwiek istnieje możliwość zwolnienia z niego. Formą przeprowadzenia szkolenia może być np. seminarium, kurs czy samokształcenie kierowane – w przypadku tego ostatniego istnieje możliwość zrealizowania go w formie zdalnej. Pracodawcy, kierownicy czy mistrzowie muszą je przebyć przynajmniej raz na 5 lat. Jeśli chodzi o pracowników na robotniczych stanowiskach, mają oni obowiązek podjęcia takiego szkolenia nie rzadziej niż raz na 3 lata, a w przypadku, gdy ich praca jest szczególnie niebezpieczna, nie rzadziej niż raz na rok. Dla pracowników inżynieryjno-technicznych i tych, którzy zajmują się służbą BHP, kurs jest konieczny przynajmniej raz na 5 lat. Ostatnią kategorią są zajmujący stanowiska administracyjno-biurowe z zastrzeżeniem, że charakter ich pracy wiąże się z narażeniem zdrowia lub życia – takie osoby muszą odbyć szkolenie okresowe nie rzadziej niż raz na 6 lat. Jeśli pracodawca wykonuje działalność niezakwalifikowaną do odpowiedniej kategorii ryzyka, jego pracownicy na takich stanowiskach nie mają obowiązku ponownego przeszkolenia. Trzeba pamiętać, że pierwsze szkolenie okresowe musi zostać przeprowadzone w przeciągu roku od zatrudnienia pracownika lub w ciągu 6 miesięcy, jeśli chodzi o stanowiska kierownicze. Kończy się ono egzaminem, a po jego zdaniu wystawiane jest zaświadczenie.

Co mówi prawo?

Kodeks pracy w artykule 237 § 1 określa, że osoba bez kwalifikacji lub umiejętności oraz znajomości przepisów z zakresu BHP absolutnie nie może zostać dopuszczona do stanowiska pracy. Kolejny paragraf zawiera informację o obowiązku przeprowadzenia szkoleń przez pracodawcę. Przeszkolenie wstępne pracownika musi odbyć się przed rozpoczęciem przez niego pracy na danym stanowisku. Jeśli chodzi o szkolenia okresowe, należy je powtarzać co pewien czas. Podejmując pracę, należy pamiętać o tym, że pracownik nie płaci za kurs. Całość odbywa się na koszt pracodawcy i w godzinach pracy. Istnieje jednak możliwość, że szkolenie będzie zrealizowane w innym czasie – w takim przypadku pracownikowi przysługuje wynagrodzenie i dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych lub też odpowiednia ilość czasu wolnego. Art. 237 kodeksu pracy określa zobowiązanie pracodawcy do zaznajomienia pracowników i wydawania im instrukcji w zakresie obowiązujących ich przepisów BHP. Pracownik musi potwierdzić na piśmie, że zapoznał się z nimi.

Przebieg szkolenia wstępnego

Zapoznaliśmy się już z ogólnymi informacjami na temat dwóch rodzajów szkoleń BHP. Teraz poświęćmy uwagę temu, jak odbywa się wstępny instruktaż. Ogólna część szkolenia nie potrzebuje szerszego omówienia, ponieważ polega na zapoznaniu się z podstawowymi przepisami. Część stanowiskowa (nazywana też środowiskową) powinna dzielić się na etapy. Po pierwsze, instruktor (czyli pracodawca, mistrz lub brygadzista) ma za zadanie przeprowadzić wstępną rozmowę z pracownikiem. Dalej osoba uprawniona do przeprowadzenia szkolenia pokazuje i objaśnia, jakie czynności pracownik musi wykonywać na swoim stanowisku. Następnie, pracownik próbuje wykonywać to, co do niego będzie należało, a instruktor dokonuje ewentualnych poprawek. W końcu, osoba wykonuje swoją pracę na powierzonym stanowisku już samodzielnie, a szkoleniowiec jedynie dogląda, jak jej idzie. Wszystko powinno zakończyć się sprawdzianem weryfikującym umiejętności pracownika. Warto dodać, że całe szkolenie musi trwać nie krócej niż 90 minut.

Zwolnienie ze szkolenia okresowego

Jak już wcześniej zostało wspomniane, istnieje możliwość zwolnienia pracownika ze szkolenia okresowego BHP. Jeśli pracownik przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu kursu u innego pracodawcy, ale na tym samym stanowisku, na które ma zamiar się zatrudnić – jest to możliwe.  Można też skorzystać ze zwolnienia w przypadku, gdy pracownik przeszedł szkolenie okresowe, będąc na innym stanowisku, a program wcześniejszego kursu pokrywa się z zagadnieniami przewidzianymi na szkoleniu do podjęcia nowych obowiązków.

Bezpieczeństwo i higiena pracy to ważne zagadnienia, bez których nie może się obejść ani pracodawca, ani pracownik. Znajomość kwestii prawnych pozwoli uniknąć ewentualnych nieporozumień. Warto pamiętać, że jeśli pracodawca nie dochowa obowiązku przeprowadzenia szkolenia z zakresu BHP, w tej sprawie zareaguje Państwowa Inspekcja Pracy, która może wymierzyć mu karę. Wstępny instruktaż jest ważny ze względu na nasze bezpieczeństwo na przyszłym stanowisku pracy. Wiedza o najnowszych przepisach także nam się przyda, dlatego warto przechodzić szkolenia okresowe. Mimo, że są możliwości zwolnienia z nich, nie rezygnujmy z tego, ponieważ to zaprocentuje w przyszłości. Na koniec także, należy pamiętać, że pracodawca musi przechowywać nasze zaświadczenia o przebyciu każdego ze szkoleń w aktach osobowych.