Lutowanie – czym jest, charakterystyka, rodzaje i jak nauczyć się lutować?

Lutowanie jest to szybki sposób złączenia dwóch rzeczy w całość, ale wymaga precyzji i umiejętności.

Czym jest lutowanie?

Lutowanie jest metodą łączenia różnych elementów, w której przez nagrzane, roztopione spoiwo wypełniana jest przestrzeń między ściśle dopasowanymi powierzchniami elementów łączonych w wyniku oddziaływania sił kapilarnych. Tę metodę stosuje się głównie do łączenia ze sobą metali, ale nie ma przeszkód, aby stosować ją również przy materiałach niemetalicznych.  

Lutowanie jest jedną z trzech metod trwałego łączenia materiałów. Możemy wyróżnić również spawanie i zgrzewanie. Najbardziej charakterystyczną cechą lutowania jest łączenie materiałów w stanie stałym – to jest właśnie to, co odróżnia lutowanie od spawania i zgrzewania. Łączenie materiałów w niskich temperaturach pozwoliło na znaczny rozwój pracy przemysłowej i nie tylko.  

Co sprawia, że lutowanie jest tak popularne?

• Omijanie złożonych i trudnych do spełnienia uwarunkowań metalurgiczno–technologicznych łączenia metali i ich stopów innymi metodami spajania;  
• Bardzo duży zakres temperatury procesu lutowania. Temperatura może wahać się od 100 do nawet 1400 stopni Celsjusza, w zależności od wymagań; 
• Duża różnorodność rozwiązań w kwestii konstrukcji złączy lutowanych;  
• Możliwość złączenia ze sobą prawie wszystkich metali i stopów metali, a nawet materiałów o bardzo zróżnicowanych właściwościach fizyczno–chemicznych; 
• Łączenie metali z niemetalami; 
• Łączenie elementów o różnorodnych kształtach i wymiarach; 
• Łatwość mechanizacji i automatyzacji procesów lutowania.  

Metody lutowania – miękkie, a twarde

Lutowanie możemy podzielić na dwa sposoby, w zależności od temperatury topienia spoiw:

1. Lutowanie miękkie – musi odbywać się w temperaturze nieprzekraczającej 450 stopni Celsjusza, najczęściej jest to ok. 320 stopni. Ta metoda stosowana jest najczęściej do spajania części o małych naprężeniach złączy i niewysokiej temperaturze pracy, mogą to być układy elektroniczne, przewody elektryczne, blachy. Metalami, które łączy się z pomocą luzowania miękkiego są stal, miedź, cynk, mosiądz i ich stopy.  
2. Lutowanie twarde – analogicznie, lutowanie twarde musi dotyczyć spoiw lutowniczych o temperaturze topnienia powyżej 450 stopni Celsjusza – zwykle temperatura wynosi do 2000 stopni. Stosuje się je do łączenia stali różnego rodzaju oraz złota, srebra, miedzi, mosiądzu i brązu.  

Luty twarde możemy podzielić na 8 rodzajów, które różnią się ze względu na swój podstawowy składnik, wywierający dość duży wpływ na właściwości spoiwa:

• Luty aluminiowe (klasa AL) – temperatura topnienia to okolice 575–630 stopnia Celsjusza.  
• Luty srebra (klasa AG) – najbardziej uniwersalne spoiwa, można nimi lutować większość metali, temperatura topnienia to ok 420–1020 stopni Celsjusza.  
• Luty miedziano–fosforowe (klasa CP) – luty miedziane z dodatkiem fosforu, używane do lutowania miedzi, mosiądzów i brązów. Dobrze przewodzą prąd elektryczny i są wyjątkowo wytrzymałe. Temperatura topnienia to 645–890 stopni Celsjusza.  
• Luty miedziane (klasa CU) – czysta miedź używana do lutowania wszystkich stali i niklów. Temperatura topnienia to około 1070–1085 stopni Celsjusza.  
• Luty niklowe (klasa NI) – używane do stali nierdzewnej i stopów z kobaltem, wolframem lub molibdenem. Temperatura topienia wynosi od 880 do 1070 stopni Celsjusza.  
• Luty kobaltowe (klasa CO) – stosowane wyłącznie do lutowania twardych stopów kobaltu.  
• Luty złote (klasa AU) – posiadają dobre właściwości lutownicze i odporność na utlenienie w wysokiej temperaturze.  
• Luty z palladem (klasa PD) – posiadają od 40 do 60% palladu, ale ich podstawowym składnikiem jest srebro albo miedź.

Kursy i szkolenia z lutowania

Umiejętność lutowania jest bardzo przydatna na rynku pracy. Pracodawcy przychylnym okiem patrzą na osoby, które ją posiadają. Nie jest to łatwe, ale warto poświecić trochę czasu, żeby wzbogacić się o nowe kompetencje.  

Kursy i szkolenia w tym zakresie prowadzą najbardziej kompetentne osoby na rynku. Są to sami specjaliści w swoim zawodzie, przekazują wiedzę w umiejętny i przyjemny sposób, dzięki czemu przyswajanie jej staje się jeszcze łatwiejsze. Uczestnictwo w takim kursie może zaowocować szybszym znalezieniem pracy, a dodatkowo może stać się pomocna w domu.  

Jako że lutowanie jest jedną z najpopularniejszych metod łączenia metali, będzie bardzo przydatna dla początkujących elektroników. Kurs może trochę rozjaśnić i pogłębić wiedzę o tym, jakie metale i elementy elektroniczne można ze sobą łączyć.  

Kurs z tego tematu obejmują lutowanie twarde i miękkie materiałów miedzianych czy aluminiowych stosowanych w instalacjach centralnego ogrzewania, chłodniczych oraz klimatyzacyjnych. Szkolenie składa się z części teoretycznej i praktycznej.  

Według rozporządzania Ministra Gospodarki z 2000 roku, każda osoba, która chce zajmować się lutowaniem, musi posiadać zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia. Do zakończenia całości i możliwości wykonywania pracy przy lutowaniu nie jest potrzebny egzamin, zaświadczenie ukończenia kursu w zupełności wystarczy. Szkolenia są płatne, a cena zależy od miejsca i długości trwania kursu.  

Jeśli interesuje Cię ten temat, nie czekaj i zapisz się na nasze szkolenie z lutowania. Podniesie to Twoje kompetencje w oczach pracodawcy, ale również przyniesie dużo korzyści poza pracą.