Lutowanie – czym jest, charakterystyka, rodzaje i jak nauczyć się lutować?
Lutowanie wbrew pozoru to nie taka prosta sprawa jak czasem możemy zauważyć na filmach. Jest to szybki sposób złączenia dwóch rzeczy w całość, ale wymaga precyzji i umiejętności.
Czym jest lutowanie?
Lutowanie jest metodą łączenia różnych elementów, w której przez nagrzane, roztopione spoiwo wypełnia przestrzeń między ściśle dopasowanymi powierzchniami elementów łączonych w wyniku oddziaływania sił kapilarnych. Te metodę stosuje się głównie do łączenia ze sobą metali, ale nie ma przeszkód, aby stosować ją również przy materiałach niemetalicznych.
Lutowanie jest jedną z trzech metod trwałego łączenia materiałów. Możemy wyróżnić również spawanie i zgrzewanie. Jaka jest najbardziej charakterystyczna cecha lutowania to łączenie materiałów w stanie stałym – to jest właśnie to co odróżnia lutowanie od spawania i zgrzewania. Łączenie materiałów w niskich temperaturach pozwoliło na znaczny rozwój lutowania w historii, co ważne, ta cecha nadal jej jej podstawowym atutem.
Co sprawia, że lutowanie jest tak popularne?
- Omijanie złożonych i trudnych do spełnienia uwarunkowań metalurgiczno-technologicznych łączenia metali i ich stopów innymi metodami spajania
- Bardzo dużo zakres temperatury procesy lutowania. Temperatura może wahań się od 100 do nawet 1400 stopni Celsjusza, w zależności od wymagań
- Duża różnorodność rozwiązań w kwestii konstrukcji złączy lutowanych
- Możliwość złączenia ze sobą prawie wszystkich metali i stopów metali, a nawet materiałów o bardzo zróżnicowanych właściwościach fizyczno-chemicznych
- Łączenie metali z niemetalami
- Łączenie elementów o różnych kształtach i wymiarach
- Łatwość mechanizacji i automatyzacji procesów lutowania
Metody lutowania – miękkie, a twarde
Lutowanie możemy podzielić na dwa sposoby, w zależności od temperatury topienia spoiw:
- Lutowanie miękkie – musi odbywać się w temperaturze nieprzekraczającej 450 stopni Celsjusza, najczęściej jest to ok 320 stopni. Ta metoda stosowana jest najczęściej do spajania części o małych na prężeniach w złączy i niewysokiej temperaturze pracy, mogą to być układy elektroniczne, przewody elektryczne, blachy. Metale które łączy się z pomocą luzowania miękkiego są stal, miedź, cynk, mosiądz i ich stopy.
- Lutowanie twarde – analogicznie, lutowanie twarde musi dotyczyć spoiw lutowniczych o temperaturze topnienia powyżej 450 stopni Celsjusza – zwykle temperatura wynosi do 2000 stopni. Stosuje się je do łączenia stali węglowych, molibdenowych, wolframowych, niklowych, chromowych, a także złota, srebra, miedzi, mosiądzu i brązu.
Luty twarde możemy podzielić na 8 rodzajów, które różnią się ze względu na swój podstawowy składnik, który wywiera dość duży wpływ na właściwości spoiwa:
- Luty aluminiowe (klasa AL) – temperatura topnienia to okolice 575-630 stopnia Celsjusza.
- Luty srebra (klasa AG) – najbardziej uniwersalne spoiwa, można nimi lutować większość metali, temperatura topnienia to ok 420-1020 stopni Celsjusza.
- Luty miedziano-fosforowe (klasa CP) – luty miedziane z dodatkiem fosforu, używane do lutowania miedzi, mosiądzów i brązów. Dobrze przewodzą prąd elektryczny i są wyjątkowo wytrzymałe. Temperatura topnienia to 645-890 stopni Celsjusza.
- Luty miedziane (klasa CU) – czysta miedź używana do lutowania wszystkich stali i niklów. Temperatura topnienia to około 1070-1085 stopni Celsjusza.
- Luty niklowe (klasa NI) – używane do lutowania stali nierdzewnej oraz stopów z kobaltem, wolframem lub molibdenem. Temperatura topieni wynosi od 880 do 1070 stopni Celsjusza.
- Luty kobaltowe (klasa CO) – stosowane wyłącznie do lutowania twardych stopów kobaltu.
- Luty złote (klasa AU) – posiadają dobre właściwości lutownicze i odporność na utlenienie w wysokiej temperaturze.
- Luty z palladem (klasa PD) – posiadają od 40 do 60% palladu, ale ich podstawowym składnikiem jest srebro albo miedź.
Kursy i szkolenia z lutowania:
Umiejętność lutowania jest bardzo przydatna na rynku pracy i to nie ulega wątpliwości. Pracodawcy przychylnym okiem patrzą na osoby, które posiadają te umiejętność. Nie jest to łatwe, ale warto poświecić trochę czasu, żeby wzbogacić się o nową kompetencję.
Kursy i szkolenia w tym zakresie prowadzą najbardziej kompetentne osoby na rynku. Są to sami specjaliści w swoim fachu, przekazują wiedzę w umiejętny i przyjemny sposób, dzięki czemu przyswajanie wiedzy staje się jeszcze łatwiejsze. Uczestnictwo w takim kursie i zdobyta wiedza mogą zaowocować szybciej znalezioną pracą, a dodatkowo może stać się pomocna w pracach domowo-podwórkowych.
Jako, że lutowanie jest jedną z najpopularniejszych metod łaźnia metali, będzie bardzo przydatna dla początkujących elektroników. Kurs może trochę rozjaśnić i pogłębić wiedzę o tym jakie metale i elementy elektroniczne można ze sobą łączyć.
Kurs z tego tematu obejmują lutowanie twarde i miękkie tor miedzianych, czy aluminium stosowanym w instalacjach centralnego ogrzewania, chłodniczych, klimatyzacyjnych. Składa się z części teoretycznej i praktycznej, po czym przychodzi czas na odebranie zaświadczenia.
Według rozporządzania Ministra Gospodarki z 2000 roku, każda osoba, która chce zajmować się lutowaniem, musi posiadać zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia. Do ukończenia całości i możliwości wykonywania pracy przy lutowaniu nie jest potrzebny egzamin, zaświadczenie ukończenia kursu w zupełności wystarczy. Szkolenia są płatne, a cena zależy od miejsca i długości trwania kursu.
Jeśli interesuje Cię ten temat, nie czekaj i zapisz się na szkolenie z lutowania. Podniesie to Twoje kompetencje w oczach pracodawcy, ale również przyniesie dużo korzyści poza pracą.