Löten - was ist das, welche Eigenschaften hat es, welche Arten gibt es und wie lernt man das Löten?
Lutowanie wbrew pozoru to nie taka prosta sprawa jak czasem możemy zauważyć na filmach. Jest to szybki sposób złączenia dwóch rzeczy w całość, ale wymaga precyzji i umiejętności.
Czym jest lutowanie?
Lutowanie jest metodą łączenia różnych elementów, w której przez nagrzane, roztopione spoiwo wypełnia przestrzeń między ściśle dopasowanymi powierzchniami elementów łączonych w wyniku oddziaływania sił kapilarnych. Te metodę stosuje się głównie do łączenia ze sobą metali, ale nie ma przeszkód, aby stosować ją również przy materiałach niemetalicznych.
Lutowanie jest jedną z trzech metod trwałego łączenia materiałów. Możemy wyróżnić również spawanie i zgrzewanie. Jaka jest najbardziej charakterystyczna cecha lutowania to łączenie materiałów w stanie stałym – to jest właśnie to co odróżnia lutowanie od spawania i zgrzewania. Łączenie materiałów w niskich temperaturach pozwoliło na znaczny rozwój lutowania w historii, co ważne, ta cecha nadal jej jej podstawowym atutem.
Co sprawia, że lutowanie jest tak popularne?
- Omijanie złożonych i trudnych do spełnienia uwarunkowań metalurgiczno-technologicznych łączenia metali i ich stopów innymi metodami spajania
- Bardzo dużo zakres temperatury procesy lutowania. Temperatura może wahań się od 100 do nawet 1400 stopni Celsjusza, w zależności od wymagań
- Duża różnorodność rozwiązań w kwestii konstrukcji złączy lutowanych
- Możliwość złączenia ze sobą prawie wszystkich metali i stopów metali, a nawet materiałów o bardzo zróżnicowanych właściwościach fizyczno-chemicznych
- Łączenie metali z niemetalami
- Łączenie elementów o różnych kształtach i wymiarach
- Łatwość mechanizacji i automatyzacji procesów lutowania
Metody lutowania – miękkie, a twarde
Lutowanie możemy podzielić na dwa sposoby, w zależności od temperatury topienia spoiw:
- Lutowanie miękkie – musi odbywać się w temperaturze nieprzekraczającej 450 stopni Celsjusza, najczęściej jest to ok 320 stopni. Ta metoda stosowana jest najczęściej do spajania części o małych na prężeniach w złączy i niewysokiej temperaturze pracy, mogą to być układy elektroniczne, przewody elektryczne, blachy. Metale które łączy się z pomocą luzowania miękkiego są stal, miedź, cynk, mosiądz i ich stopy.
- Hartlöten – analogicznie, lutowanie twarde musi dotyczyć spoiw lutowniczych o temperaturze topnienia powyżej 450 stopni Celsjusza – zwykle temperatura wynosi do 2000 stopni. Stosuje się je do łączenia stali węglowych, molibdenowych, wolframowych, niklowych, chromowych, a także złota, srebra, miedzi, mosiądzu i brązu.
Luty twarde możemy podzielić na 8 rodzajów, które różnią się ze względu na swój podstawowy składnik, który wywiera dość duży wpływ na właściwości spoiwa:
- Luty aluminiowe (klasa AL) – temperatura topnienia to okolice 575-630 stopnia Celsjusza.
- Luty srebra (klasa AG) – najbardziej uniwersalne spoiwa, można nimi lutować większość metali, temperatura topnienia to ok 420-1020 stopni Celsjusza.
- Luty miedziano-fosforowe (klasa CP) – luty miedziane z dodatkiem fosforu, używane do lutowania miedzi, mosiądzów i brązów. Dobrze przewodzą prąd elektryczny i są wyjątkowo wytrzymałe. Temperatura topnienia to 645-890 stopni Celsjusza.
- Luty miedziane (klasa CU) – czysta miedź używana do lutowania wszystkich stali i niklów. Temperatura topnienia to około 1070-1085 stopni Celsjusza.
- Luty niklowe (klasa NI) – używane do lutowania stali nierdzewnej oraz stopów z kobaltem, wolframem lub molibdenem. Temperatura topieni wynosi od 880 do 1070 stopni Celsjusza.
- Luty kobaltowe (klasa CO) – stosowane wyłącznie do lutowania twardych stopów kobaltu.
- Luty złote (klasa AU) – posiadają dobre właściwości lutownicze i odporność na utlenienie w wysokiej temperaturze.
- Luty z palladem (klasa PD) – posiadają od 40 do 60% palladu, ale ich podstawowym składnikiem jest srebro albo miedź.
Kursy i szkolenia z lutowania:
Umiejętność lutowania jest bardzo przydatna na rynku pracy i to nie ulega wątpliwości. Pracodawcy przychylnym okiem patrzą na osoby, które posiadają te umiejętność. Nie jest to łatwe, ale warto poświecić trochę czasu, żeby wzbogacić się o nową kompetencję.
Kursy i szkolenia w tym zakresie prowadzą najbardziej kompetentne osoby na rynku. Są to sami specjaliści w swoim fachu, przekazują wiedzę w umiejętny i przyjemny sposób, dzięki czemu przyswajanie wiedzy staje się jeszcze łatwiejsze. Uczestnictwo w takim kursie i zdobyta wiedza mogą zaowocować szybciej znalezioną pracą, a dodatkowo może stać się pomocna w pracach domowo-podwórkowych.
Jako, że lutowanie jest jedną z najpopularniejszych metod łaźnia metali, będzie bardzo przydatna dla początkujących elektroników. Kurs może trochę rozjaśnić i pogłębić wiedzę o tym jakie metale i elementy elektroniczne można ze sobą łączyć.
Kurs z tego tematu obejmują lutowanie twarde i miękkie tor miedzianych, czy aluminium stosowanym w instalacjach centralnego ogrzewania, chłodniczych, klimatyzacyjnych. Składa się z części teoretycznej i praktycznej, po czym przychodzi czas na odebranie zaświadczenia.
Według rozporządzania Ministra Gospodarki z 2000 roku, każda osoba, która chce zajmować się lutowaniem, musi posiadać zaświadczenie o ukończeniu takiego szkolenia. Do ukończenia całości i możliwości wykonywania pracy przy lutowaniu nie jest potrzebny egzamin, zaświadczenie ukończenia kursu w zupełności wystarczy. Szkolenia są płatne, a cena zależy od miejsca i długości trwania kursu.
Jeśli interesuje Cię ten temat, nie czekaj i zapisz się na szkolenie z lutowania. Podniesie to Twoje kompetencje w oczach pracodawcy, ale również przyniesie dużo korzyści poza pracą.